โรคพิษสุนัขบ้าหรือโรคกลัวน้ำ เป็นโรคติดต่อร้ายแรงจากการติดเชื้อไวรัสเรบีส์ (Rabies) ซึ่งพบได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเป็นพาหะนำโรคสู่คน เช่น หมา แมว โค กระบือ หนู ลิง กระรอก กระต่ายและค้างคาว เป็นต้น โดยเฉพาะหมาและแมวเป็นสัตว์ที่ใกล้ชิดและเป็นพาหะที่นำโรคพิษสุนัขบ้ามาสู่คนบ่อยกว่าชนิดอื่นๆ จากการถูกกัด ข่วน หรือ ถูกสัตว์เลียบาดแผล ทำให้เกิดการติดเชื้อได้ สำหรับผู้ป่วยที่ติดเชื้อจะมีอาการสมองอักเสบ ไม่ค่อยรู้สึกตัว กลัวน้ำ กลัวลม บางรายอาจมีอาการแขนขาอ่อนแรง และหากร้ายแรงจนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตภายใน 1 สัปดาห์หลังมีอาการติดเชื้อได้ ซึ่งในปัจจุบันโรคพิษสุนัขบ้ายังไม่มีวิธีรักษา ผู้ติดเชื้อส่วนใหญ่มีโอกาสเสียชีวิตแทบทุกราย ดังนั้น การป้องกันไม่ให้ตนเองติดเชื้อจึงมีความจำเป็นอย่างมาก แนวทางการป้องกันการติดเชื้อโรคพิษสุนัขบ้า สามารถทำได้ดังนี้
- ฉีดวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าให้กับสัตว์เลี้ยงตามกำหนด เป็นประจำทุกปี
- ไม่ปล่อยสัตว์เลี้ยงไปในที่สาธารณะ หรือหากนำไปเดินเล่นนอกบ้านควรมีสายจูง
- หลีกเลี่ยงไม่ให้ถูกสัตว์กัด ข่วน โดยการไม่แหย่หรือรังแกให้สัตว์โมโห รวมถึงไม่เข้าใกล้สัตว์ที่ไม่รู้จักหรือไม่มีเจ้าของ
- ถ้าถูกสัตว์กัดแล้ว ควรปฏิบัติตัวดังนี้
- รีบล้างแผลให้เร็วที่สุดด้วยสบู่และน้ำสะอาดหลายๆ ครั้ง โดยล้างให้ถึงก้นแผล นานอย่างน้อย 15 นาที เช็ดแผลด้วยผ้าสะอาดให้แห้ง ใส่ยาฆ่าเชื้อบริเวณแผล เช่น ยาโพวิโดนไอโอดีน เป็นต้น
- พบแพทย์ทันที ซักประวัติเพื่อรับวัคซีนป้องกันได้ทันท่วงที หากมีสมุดวัคซีนหรือประวัติการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าและบาดทะยักควรนำไปด้วย
- จำลักษณะและสังเกตอาการสัตว์ที่กัด สืบหาเจ้าของเพื่อสอบถามประวัติการฉีดวัคซีนพิษสุนัขบ้า รวมถึงสังเกตอาการสัตว์ที่กัดเป็นเวลา 10 วัน หากสบายดีไม่น่าเป็นโรคพิษสุนัขบ้า แต่ถ้าสัตว์ตาย ให้รีบแจ้งเจ้าหน้าที่ปศุสัตว์เพื่อนำซากมาตรวจและทำลายอย่างถูกวิธี
- รับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าแบบป้องกันล่วงหน้า สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่ประกอบอาชีพที่ต้องสัมผัสสัตว์เป็นประจำ ได้แก่ สัตวแพทย์ ผู้ที่มีอาชีพเลี้ยงหรือขายสัตว์ เป็นต้น รวมถึงผู้ที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล ที่เข้าถึงวัคซีนลำบาก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าแบบป้องกันล่วงหน้า หากถูกกัดจะต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นซ้ำอีกเพียง 1 – 2 ครั้ง
โรคพิษสุนัขบ้า เป็นภัยเงียบอย่างหนึ่ง หากติดเชื้อ จะส่งผลต่อระบบประสาท ทำให้ระบบประสาทส่วนกลาง ที่ควบคุมการทำงานของร่างกายทั้งหมดเกิดความผิดปกติ และเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ปัจจุบันโรคพิษสุนัขบ้ายังไม่มีวิธีการรักษา การดูแลป้องกันตนเองด้วยวิธีการข้างต้นจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น เพื่อให้เราปลอดภัยจากภัยร้ายโรคพิษสุนัขบ้าได้
แหล่งข้อมูล: โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์และสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย