ทำไมต้องตรวจสุขภาพประจำปี

สาเหตุหนึ่งของปัญหาสุขภาพ มาจากการละเลยในการดูแลสุขภาพของตนเอง ซึ่งนำไปสู่การเกิดโรคเรื้อรัง การตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง จะช่วยค้นหาปัจจัยเสี่ยงและความผิดปกติของร่างกายได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น เพื่อช่วยให้สามารถรักษาได้อย่างทันท่วงที ป้องกันไม่ให้โรคลุกลาม และช่วยให้แพทย์ให้การรักษา              ได้อย่างเหมาะสม ลดความสูญเสียทั้งด้านสุขภาพ และด้านการเงิน

การตรวจสุขภาพแต่ละช่วงวัย...ควรตรวจอะไรบ้าง

การตรวจสุขภาพเบื้องต้น จะแบ่งตามเพศและช่วงวัย โดยแพทย์จะแนะนำให้ตรวจทุก 1 ปี ดังนี้

วัยเด็กและวัยรุ่น (อายุ 0 – 18 ปี)

ตรวจสุขภาพทั่วไป (ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง) ตรวจการได้รับวัคซีน พัฒนาการของร่างกาย การดูแลช่องปากและฟัน โภชนาการและการออกกำลังกายที่เหมาะสม การได้ยิน การใช้ภาษาและการสื่อสาร สติปัญญาและจริยธรรม การช่วยเหลือตัวเองและการเข้าสังคม การค้นหาพฤติกรรมเสี่ยงตามวัย เช่น ปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ ปัญหาครอบครัว เรื่องเพศ ยาและสารเสพติด

วัยผู้ใหญ่  (อายุ 18 – 60 ปี)

ตรวจร่างกายทั่วไป (ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง BMI และวัดความดันโลหิต) ตรวจสายตา ตรวจคัดกรองมะเร็งและโรคที่จำเป็น ได้แก่

• มะเร็งเต้านม อายุ 30-39 ปี ตรวจทุก 3 ปี /อายุ 40 ปีขึ้นไป ตรวจทุกปี
• มะเร็งปากมดลูก อายุ 30-65 ปี ตรวจทุก 3 ปี
• มะเร็งลำไส้ใหญ่ อายุ 50 ปีขึ้นไป ตรวจอุจจาระทุกปี
• ตรวจเบาหวาน อายุ 35 ปีขึ้นไป ควรตรวจทุก 3 ปี ช่วยป้องกันและชะลอการเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง
• ตรวจไขมันในเลือด อายุ 20 ปีขึ้นไป ควรตรวจทุก 5 ปี ช่วยคัดกรองและป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและสมอง

วัยสูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป)

ตรวจร่างกายทั่วไป (ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง BMI และวัดความดันโลหิต) ตรวจคัดกรองมะเร็งและโรคที่จำเป็น ได้แก่

• มะเร็งปากมดลูก ตรวจทุก 3 ปีจนถึงอายุ 65 ปี
• มะเร็งเต้านม ตรวจทุกปีจนถึงอายุ 69 ปี
• มะเร็งลำไส้ใหญ่ ตรวจอุจจาระทุกปี
• ตรวจสายตา อายุ 60-64 ปี ตรวจทุก 2-4 ปี /อายุ 65 ปีขึ้นไป ตรวจทุก 1-2 ปี เพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากการมองไม่เห็น
• ตรวจปัสสาวะทุกปี เพื่อคัดกรองความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ
• ตรวจหาไขมันในเลือดทุก 5 ปี

• ตรวจหาเบาหวานทุกปี
• ตรวจเลือดทุกปีเพื่อดูการทำงานของไต
• ตรวจประเมินสภาวะสุขภาพ (ด้านโภชนาการ ความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคกระดูกพรุน ภาวะสมองเสื่อม ภาวะซึมเศร้า) เพื่อคัดกรองและได้รับการวินิจฉัยช่วยเหลือที่ถูกต้องและเหมาะสม

การตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอจะช่วยค้นหาความเสี่ยงของโรคที่ยังไม่แสดงอาการ เพื่อให้เราสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันโรคและรักษาสุขภาพได้ ทำให้ลดภาวะแทรกซ้อนของโรค และยังเป็น          การลดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพในระยะยาวอีกด้วย

แหล่งข้อมูล : โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.),

                  สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ

3 มกราคม 2568

“พอด” หรือบุหรี่ไฟฟ้า มีสารเคมีหลายชนิด แต่ละชนิดมีผลต่อสุขภาพผู้สูบและผู้ใกล้ชิด หนึ่งในสารเคมีอันตราย คือ “นิโคติน” ซึ่งมีผลต่อเด็กและเยาวชนทั้งร่างกาย และจิตใจ โดยนิโคติน  ทำให้เกิดการเสพติดและเป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อสมองที่กำลังพัฒนาของเด็ก ในด้านจิตใจ ทำให้ควบคุมอารมณ์ได้น้อยลง ส่วนด้านสังคม ทำให้มีพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรง ขาดสมาธิ และสมรรถนะ  ในการเรียนรู้ เด็กที่สูบบุหรี่ไฟฟ้าจะนำไปสู่การเสพยาเสพติดชนิดร้ายแรง ดังนั้น พ่อ แม่ ผู้ปกครอง หรือคนใกล้ชิด ต้องช่วยกันเฝ้าระวังภัย จากบุหรี่ไฟฟ้าที่อาจเกิดขึ้นกับลูกหลานท่านได้        โดยสามารถปฏิบัติได้ ตามวิธีต่อไปนี้

1. สร้างพื้นที่ปลอดภัยสำหรับทุกคนในครอบครัว

• ไม่สูบบุหรี่ในบ้าน ไม่สูบบุหรี่ในที่ใกล้ตัวเด็ก เพราะเด็กจะได้รับไอหรือควันจากบุหรี่ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ
• เป็นแบบอย่างที่ดีให้กับเด็กด้วยการไม่สูบบุหรี่ เพราะผลจากการวิจัยพบว่าลูกที่พ่อแม่สูบบุหรี่ ส่วนใหญ่ ก็จะสูบตามด้วย

2. สอดแทรกความรู้

• ให้ความรู้กับเด็กเมื่อพบเห็นโฆษณาบุหรี่ไฟฟ้าทางสื่อต่าง ๆ เพราะเด็กอาจเข้าใจผิดเกี่ยวกับการโฆษณาจากสื่อ
• ชี้แนะเรื่องอันตรายจากสารนิโคติน และสารเคมีก่อโทษ ผลเสียของการสูบบุหรี่ไฟฟ้า ที่ส่งผล ต่อสุขภาพในระยะยาว
• ฝึกให้เด็กรู้จักคิด ตัดสินใจในเรื่องที่สำคัญขึ้น เช่น ไม่ไปเกี่ยวข้องกับบุหรี่ไฟฟ้า ไม่เข้ากลุ่มเพื่อนที่สูบบุหรี่ไฟฟ้า

3. ดูแลช่วยเหลือ

• ผู้ปกครอง หรือคนใกล้ชิดต้องรู้จักรูปลักษณ์ ผลิตภัณฑ์ของบุหรี่ไฟฟ้า โดยสังเกตสิ่งที่มีลักษณะ เป็นหลอดดูด มีกลิ่นหอม อาจตรวจสอบดูจากอุปกรณ์การเรียนหรือของเล่น
• สร้างบรรยากาศภายในบ้านให้อบอุ่น พูดคุยและรับฟังลูกหลานบ้าง ในเรื่องที่เด็กต้องเรียนรู้และรับมือ เช่น มีเพื่อนสูบบุหรี่ไฟฟ้า จากนั้นจึงค่อยให้ข้อมูลและความรู้เพิ่มเติม
• ทำความรู้จักกับเพื่อนลูก ว่ามีใครสูบบุหรี่ไฟฟ้าหรือติดยาเสพติด พยายามตักเตือน ห้ามปราบ แจ้งผู้ปกครองของเพื่อนลูกที่สูบบุหรี่ไฟฟ้า และให้ความรู้เรื่องโทษและภัยจากบุหรี่ไฟฟ้า
• เมื่อรู้ว่าเด็กสูบบุหรี่ไฟฟ้า ควรพูดคุยด้วยดีเพื่อหาทางออกร่วมกัน ให้กำลังใจในการพยายามเลิก และหากิจกรรมให้เด็กทำ

ความรัก ความเข้าใจ ช่วยสร้างความอบอุ่นในครอบครัว เมื่อเด็กอยู่ในภาวะที่ไม่สามารถตัดสินใจได้ พ่อแม่ไม่ควรปล่อยปละละเลยให้เด็กไปพึ่งพาบุหรี่ไฟฟ้าที่จะนำไปสู่สิ่งเสพติดชนิดอื่น ๆ      เพื่อคลายเครียดหรือแก้ปัญหาด้วยตนเอง ควรเฝ้าระวังพฤติกรรมของเด็กอย่างใกล้ชิด เพื่อให้ลูกหลานผ่านพ้นช่วงเวลาที่ต้องต่อสู้กับความหลงผิดไปให้ได้ ดังนั้น เมื่อพ่อ แม่ ผู้ปกครอง          หรือคนใกล้ชิด ช่วยกันเฝ้าระวัง เป็นแบบอย่างที่ดี คอยให้คำแนะนำ ให้ความรู้ และดูแลช่วยเหลือ ก็จะทำให้ลูกหลานของท่านปลอดภัยจากอันตรายของสารนิโคตินในบุหรี่ไฟฟ้า

แหล่งข้อมูล :       1)  ศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ (ศจย.)    2)  มูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่       22 เมษายน 2567

           ความสะดวก สบาย ในการใช้ชีวิต ทำให้เราเคลื่อนไหวร่างกายและทำกิจกรรมน้อยลง ส่งผลให้เกิดความเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ โดยเฉพาะกลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง หรือโรค NCDs เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคเบาหวาน และโรคมะเร็ง เป็นต้น ซึ่งโรคเหล่านี้ คือ สาเหตุหลักของการเจ็บป่วย และการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร

กิจกรรมทางกาย คืออะไร ?

กิจกรรมทางกาย คือ การเคลื่อนไหวร่างกายในทุกอิริยาบถในชีวิตประจำวัน เช่น การนั่ง ยืน เดิน วิ่ง ทำงาน ส่วนการออกกำลังกาย เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมทางกาย โดยการเคลื่อนไหวร่างกายซ้ำ ๆ จากการวางแผนที่ชัดเจนและจำเพาะ

กิจกรรมทางกายของคุณ อยู่ในระดับใด ?

• ระดับนิ่งเฉย คือ กิจกรรมที่ไม่มีการเคลื่อนไหวร่างกาย เช่น นั่งเฉย ๆ นั่งดูทีวี นอนหลับ นั่งประชุม นั่งขับรถ นั่งสวดมนต์
• ระดับน้อย คือ การเคลื่อนไหวร่างกายที่ออกแรงน้อย ส่วนใหญ่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน เช่น เดินระยะทางสั้น ๆ ล้างจาน พับผ้า โยคะ รดน้ำต้นไม้ ยืนบนรถโดยสาร
• ระดับปานกลาง คือ การเคลื่อนไหวร่างกายที่ทำให้รู้สึกเหนื่อยปานกลาง หัวใจเต้นเร็วขึ้น หายใจเร็วขึ้น หน้าแดงมีเหงื่อซึม ยังสามารถพูดเป็นประโยคได้ เช่น เดินเร็ว ปั่นจักรยาน เดินขึ้นลงบันได ทำสวน
• ระดับหนักคือ การเคลื่อนไหวร่างกายที่ทำให้รู้สึกเหนื่อยมาก หน้าแดงและมีเหงื่อออกมาก หัวใจเต้นเร็วมาก จนไม่สามารถพูดเป็นประโยคได้ เช่น ขัดห้องน้ำ ยกของหนัก วิ่งเร็ว ว่ายน้ำเร็ว กระโดดเชือก ปั่นจักรยานเร็วระยะไกล

ทำกิจกรรมทางกายอย่างไร ให้เหมาะสมกับช่วงวัย

• เด็กและเยาวชน (อายุ 5-17 ปี) ควรทำกิจกรรมทางกายระดับปานกลางถึงระดับหนัก สะสมให้ได้ อย่างน้อย 60 นาทีทุกวัน เช่น กิจกรรมนันทนาการ เล่นกีฬา พละศึกษา กิจกรรมในครอบครัว โรงเรียน และชุมชน
• ผู้ใหญ่ (อายุ 18-59 ปี) ควรทำกิจกรรมทางกายระดับปานกลางอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ หรือกิจกรรมทางกายระดับหนักอย่างน้อย 75 นาทีต่อสัปดาห์
• ผู้สูงอายุ (60 ปี ขึ้นไป)ควรทำกิจกรรมทางกายระดับปานกลางอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ หรือกิจกรรมทางกายระดับหนักอย่างน้อย 75 นาทีต่อสัปดาห์

         การทำกิจกรรมทางกายอย่างเพียงพอและสม่ำเสมอ เพื่อการมีสุขภาพที่ดี ควรทำต่อเนื่องอย่างน้อย 10 นาทีขึ้นไป ที่ระดับปานกลางถึงระดับหนัก สำหรับผู้ที่มีกิจกรรมทางกายน้อย ควรเพิ่มกิจกรรมทางกายในชีวิตประจำวัน เช่น การลุกขึ้นยืน หรือขยับเคลื่อนไหวร่างกายจากการนั่งทำงานทุก 1-2 ชั่วโมง การเดินขึ้นบันไดแทนการใช้ลิฟต์ การใช้ขนส่งสาธารณะ และออกกำลังกายด้วยการเดิน แต่หากไม่เคยทำมาก่อน ควรเริ่มจากกิจกรรมที่เบาไปหาหนัก และจากช้าไปเร็ว ควบคู่กับการกินอาหารที่มีคุณค่า ครบ 5 หมู่ และหลากหลายก็จะช่วยให้มีสุขภาพดี ห่างไกลจากโรคไม่ติดต่อเรื้อรังได้

 แหล่งข้อมูล : กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, ศูนย์กายภาพบำบัด คณะกายภาพบำบัด มหาวิทยาลัยมหิดล

19 พฤศจิกายน 2567

บุหรี่ไฟฟ้า คืออะไร ?

บุหรี่ไฟฟ้าหรือที่วัยรุ่นเรียกว่า “พอด” คือ อุปกรณ์การสูบชนิดหนึ่งที่ถูกนำไปใช้กับน้ำยาในบุหรี่ไฟฟ้า เป็นไอระเหยด้วยความร้อน ในน้ำยาของบุหรี่ไฟฟ้ามีส่วนผสมของสารเคมีอีกหลายชนิด เช่น สารนิโคติน ซึ่งเป็นสารเสพติด และยังตรวจพบสารเคมีอันตรายอื่น ๆ ผสมอยู่ด้วย เช่น น้ำยากำจัดวัชพืช และน้ำยาล้างเล็บ

ทำไมเด็กถึงเสพติดบุหรี่ไฟฟ้าง่าย และเสพติดไปโดยไม่รู้ตัว ?

ด้วยรูปลักษณ์ของบุหรี่ไฟฟ้า ที่ออกแบบให้เป็นที่สนใจของเด็กวัยรุ่นปัจจุบัน เช่น มีรูปร่างเหมือนปากกา แฟล็ชไดร๊ฟ (Flash Drive) รูปตัวการ์ตูนต่าง ๆ พกพาสะดวก อีกทั้งมีกลิ่น มีรสชาติที่หลอกล่อ กระตุ้นความสนใจ ให้อยากรู้อยากลอง ทำตามคนอื่นโดยไม่ได้คิดให้รอบคอบ และเสพติดไปโดยไม่รู้ตัว ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านสุขภาพตามมา ซึ่งครูและผู้ปกครองบางท่านอาจไม่ทราบว่าลูกหลานของท่าน กำลังเสพติดบุหรี่ไฟฟ้าอยู่ และไม่รู้ถึงอันตรายที่จะเกิดขึ้นกับตัวเด็กและคนรอบข้าง

อันตรายที่เกิดจากบุหรี่ไฟฟ้า สร้างโรคอะไรกับเด็กที่สูบได้บ้าง ?

อันตรายที่ส่งผลต่อสุขภาพของเด็กที่สูบ ได้แก่ เกิดการระคายเคือง ไอ เหนื่อยง่าย เสี่ยงที่จะเกิดโรคระบบทางเดินหายใจ ระบบหลอดเลือดและหัวใจ ภาวะหลอดเลือดแข็ง จังหวะการเต้นของหัวใจผิดปกติ ความดันโลหิตสูง เซลล์สมองถูกทำลาย อาจทำให้เกิดอาการวิงเวียนศีรษะ ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ ความจำลดลง เรียนหนังสือไม่รู้เรื่อง อาจเกิดแผลในกระเพาะ คลื่นไส้        อาหารไม่ย่อย กรดไหลย้อน และอาจก่อโรคมะเร็งได้ โดยที่บุหรี่ไฟฟ้าไม่ได้เป็นอันตรายเพียงเฉพาะตัวผู้สูบเท่านั้น คนรอบข้างที่สูดดมควันเข้าไปก็จะได้รับผลในระยะยาวต่อการพัฒนาสมอง   ระบบประสาทและหน่วยความจำได้อีกด้วย

Stop ! หยุดการเข้าถึงบุหรี่ไฟฟ้าในเด็กวัยรุ่น

การเริ่มสูบบุหรี่ไฟฟ้าตั้งแต่อายุยังน้อย จะเพิ่มโอกาสเป็นผู้เสพติดบุหรี่ไฟฟ้าไปตลอดชีวิต และเพิ่มความเสี่ยงการเกิดโรคจากอันตรายของบุหรี่ไฟฟ้ามากขึ้น ดังนั้น การป้องกันไม่ให้เด็กวัยรุ่นเข้าถึงบุหรี่ไฟฟ้าได้ พ่อ แม่ ผู้ปกครองและคนใกล้ชิด ต้องช่วยกันเฝ้าระวัง สอดส่องดูแล สังเกตพฤติกรรม ห้ามปราม เตือนให้เห็นถึงอันตรายจากบุหรี่ไฟฟ้า และเป็นแบบอย่างที่ดีด้วยการไม่สูบบุหรี่หรือบุหรี่ไฟฟ้า รวมถึงทำให้บ้านเป็นพื้นที่   ปลอดบุหรี่และบุหรี่ไฟฟ้า เพื่อให้เด็กวัยรุ่น วัยเรียน ซึ่งเป็นลูกหลานของท่านมีความรู้ความเข้าใจอย่างถ่องแท้ ไม่ไปยุ่งเกี่ยวกับสารเสพติดอันตราย   บุหรี่ไฟฟ้าก่อโรค

แหล่งข้อมูล :     1)  มหาวิทยาลัยมหิดล    2)  สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี       10 เมษายน 2567

กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง หรือโรค NCDs เกิดจากการมีพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ ได้แก่ การกินอาหารที่มีรสจัด การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ การสูบบุหรี่จัด รวมถึงการออกกำลังกายที่ไม่เพียงพอ โดยอาการในกลุ่มโรค NCDs นี้ จะไม่ป่วยโดยทันที แต่จะค่อย ๆ สะสมจนเกิดโรคในอนาคต ซึ่งกลุ่มโรค NCDs ที่มีผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตสูงสุด ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดสมองและหัวใจ โรคถุงลมโป่งพอง โรคมะเร็ง โรคความดันโลหิตสูง และโรคอ้วนลงพุง

“ยาลูกกลอน” อีกหนึ่งรูปแบบยาแผนโบราณ ที่เกิดจากการนำสมุนไพรมาบด แล้วนำผงยาที่ได้ มาคลุกเคล้ากับน้ำผึ้งจนยึดเกาะกัน ปั้นเป็นเม็ดกลม สมัยโบราณใช้วิธีตากแดดจนแห้งสนิทแล้วเก็บใส่ขวดโหลสามารถเก็บไว้กินได้นาน ปัจจุบัน ชื่อของยาลูกกลอน ถูกผู้ค้าบางส่วน นำมาแสวงหาผลกำไร โดยไม่คำนึงถึงผลเสียต่อสุขภาพ ทำการลักลอบใส่สเตียร์รอยด์ในยาแผนโบราณ สเตียรอยด์ที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นเพื่อใช้ ทางการแพทย์ มีคุณสมบัติที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น ต้านการอักเสบ ลดอาการปวด ทำให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานเป็นปกติ เป็นต้น จึงทำให้ถูกนำใช้ในการโอ้อวดว่ารักษาได้สารพัดโรค โดยเฉพาะโรคเรื้อรัง เช่น โรคเบาหวาน โรคกระดูกและข้อ ความดันโลหิตสูง อัมพฤกษ์ อัมพาต มะเร็ง เพิ่มสมรรถภาพทางเพศ ซึ่งส่วนมากตรวจพบสเตียร์รอยด์ผสมอยู่ในยาลูกกลอนที่ไม่ผ่านการขึ้นทะเบียนกับสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) อีกทั้งสร้างการจูงใจ หลอกล่อ และใช้ชื่อเรียกต่าง ๆ เพื่อให้เข้าถึงผู้ใช้ได้ง่าย เช่นยาประดง ยาหมอ ยาเบอร์ เป็นต้น

                พฤติกรรมการกลั่นแกล้ง หรือบูลลี่ (Bully) เป็นพฤติกรรมที่ทำให้ผู้ถูกระทำได้รับความเดือดร้อนทางกายและจิตใจ เกิดการสั่งสมความกลัว ส่งผลให้เกิดความไม่มั่นใจในตนเอง และอาจก่อให้เกิดปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน หรือการเข้าสังคมตามมา ลักษณะของการถูกบลูลี่นั้น มี 4 ประเภท ดังนี้

การรู้จักป้องกันโรคอย่างถูกวิธี จะช่วยควบคุมปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคได้ ความพอดี คือ  การสร้างความสมดุล ความเหมาะสม ร่างกายของเรามีกลไกในการปรับสมดุลเพื่อต่อสู้กับโรคภัยไข้เจ็บ การใช้ชีวิต อย่างพอดี จึงเป็นวิธีลดปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ ได้ ด้วยการปฏิบัติตามข้อแนะนำ ดังนี้