โรคอ้วนในเด็กเกิดจากอะไร ?
โรคอ้วน คือ ภาวะที่ร่างกายมีไขมันสะสมเกินจนส่งผลเสียต่อสุขภาพ โดยมีสาเหตุจากหลายปัจจัย ได้แก่
- พันธุกรรม พ่อแม่อ้วน แม่เป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ หรือมีโรคทางพันธุกรรม
- พฤติกรรมการกิน บริโภคอาหารแปรรูป ฟาสต์ฟู้ด ขนมหวาน หรือขนมขบเคี้ยวมากเกินไป
- การใช้ชีวิตนิ่งๆ ใช้เวลาอยู่กับหน้าจอมาก ไม่ค่อยเคลื่อนไหวร่างกาย ขาดการออกกำลังกาย ทำให้พลังงานที่รับเข้า มากกว่าพลังงานที่ใช้ออกไป
อันตรายของโรคอ้วนในเด็ก – ไม่ใช่แค่ตัวเลขบนตาชั่ง !
โรคอ้วนไม่ได้วัดจากรูปร่างเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นอยู่กับปริมาณไขมันในร่างกายเมื่อเทียบกับ มวลกล้ามเนื้อ โดยทั่วไปใช้ดัชนีมวลกาย (BMI) เป็นตัววัดเบื้องต้น แต่สำหรับเด็ก ต้องพิจารณาอายุและเพศร่วมด้วย โดยสังเกตการเจริญเติบโต น้ำหนักเทียบกับส่วนสูง หรือ BMI ว่าเกินเกณฑ์ที่เหมาะสมตามวัยหรือไม่
และหากเด็กเป็นโรคอ้วน จะมีความเสี่ยง ดังนี้
- โรคเรื้อรัง เสี่ยงต่อเบาหวาน ความดันสูง ไขมันในเลือดสูง แม้ในวัยเด็ก
- ปัญหาทางเดินหายใจ เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ส่งผลต่อการนอนและการเรียนรู้
- ปัญหาการเคลื่อนไหว เคลื่อนไหวลำบาก ร่วมกิจกรรมทางกายได้จำกัด
- ผลกระทบทางจิตใจ ขาดความมั่นใจ ถูกล้อเลียน ถูกบูลลี่ นำไปสู่ภาวะซึมเศร้าหรือเครียด
5 วิธีป้องกันโรคอ้วนในเด็กที่ทำได้จริง
- สร้างสรรค์เมนูอาหารให้น่าสนใจ แทนการบังคับให้เด็กกินอาหารแบบน่าเบื่อ ลองทำให้น่าสนใจ เช่น จัดผักผลไม้เป็นรูปการ์ตูนหรือสัตว์น่ารัก ทำขนมปังโฮลวีทรูปสัตว์ จัดจานอาหารให้มีสีสันสดใส ดึงดูดความสนใจด้วยผักผลไม้หลากสีที่มีกากใยสูง
- ลดอาหารแปรรูปและน้ำตาล ลดหรือหลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลและไขมันสูง เช่น ของทอด ขนมหวาน ขนมขบเคี้ยวที่ไม่มีประโยชน์ น้ำอัดลมและเครื่องดื่มรสหวานจัด
- เพิ่มกิจกรรมทางกายที่สนุก ส่งเสริมให้เด็กทำกิจกรรมที่ชอบ เช่น วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน ออกกำลังกายเป็นประจำ อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3-5 วัน วันละ 30 นาที ปรับกิจวัตรให้มีการเคลื่อนไหวมากขึ้น เช่น เดินขึ้นบันไดแทนลิฟต์ ฝึกทำงานบ้านง่าย ๆ เช่น รดน้ำต้นไม้ ช่วยหยิบของหรือเตรียมอาหารง่าย ๆ
- ลดเวลาหน้าจออย่างสมดุล จำกัดเวลาหน้าจอ โดยเฉพาะเด็ก 2-5 ขวบ ไม่ควรเกิน 30 นาทีต่อวัน ไม่ควรบังคับจนเกินไป แต่ชวนทำกิจกรรมอื่นทดแทน เช่น เล่นเกมกระดาน ประดิษฐ์ของเล่นจากวัสดุเหลือใช้
- ค่อยๆ ปรับ ไม่กดดัน เปลี่ยนแปลงทีละน้อย ไม่ต้องรีบร้อน โดยให้กำลังใจและคำแนะนำที่ดีเพื่อสร้างแรงจูงใจ
การป้องกันโรคอ้วนในเด็กเริ่มต้นได้ที่บ้าน ไม่ต้องรอให้สายเกินแก้ ความรัก ความเข้าใจ และการสนับสนุนจากครอบครัว คือสิ่งสำคัญในการสร้างสมดุลและทำให้การมีสุขภาพดีเป็นเรื่องสนุกสำหรับเด็ก ๆ
แหล่งข้อมูล : ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล,
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, โรงพยาบาลพญาไท ศรีราชา